Thursday, December 6, 2018

Dood Culus oo Doonbiro Direed, Darood iyo Dir Looga dooday, Been iyo Run la kala saarayo


  

Ancient Kingdoms of West Africa: African-centred and Canaanite-Israelite ...

By Dierk Lange





PROPAGANDA OF THE DAROOD AGAINST DIR


Daarodka carab ayeey sheegtan -- Lakin wax cad magacyadood iyo dhaqankooda inuu yahay mid Oromada ka soo jeeda sidaa uu qorahan cadeeynayo. Donbiro ayaa na dhashay oo carab geed saaran ayuu ahaa sheekadi ehey waa la beeneyay ee Daroodka soo saray 1840. Sheekadan foljariga ah waxa ay Daroodka ka soo coobiyeen Quranka Surata Tahaa oo ay ku saleysantahay qisadii Nabi muuse oo fircoon soo dilay isagoo macluul hayso uu laba hablood oo Nabi Shucay dhalay uu ariga u waraabiyay. Ka dibna uu gursaday gabartii ina nabi shuceb.. Qisad waxa ay qarnigii 1900 ku dareen sheeko kale oo Hawiyah iyo Ajuuranka kale dhex martay oo sidan ah--- 1) Ajuuranka wax ay shhegteen Carab oo Ajuuran wax ay yirahdeen odeygii oo carab ah oo geed saran ayaa malin malimaha ka mida ayy 6 Hawiye u yimadeen Karanle, Jambiile ,Raranle ,Haskul e.t.c Ajuuran oo carab ah geedkii ayuu diday inuu ka soo dago ilaa uu nin gabar siiyo ( Jambeele Hawiye ayaa gabartiisa siiyay) Ilaa uu nin dhabarkiisa ku soo dago Hawiye Raranle ayaa dhabarka u dhigay( Ajuuran ayaa adoonsaday oo ay ka mid noqdeen) Xaskuul Hawiye isagana wuu cuskaday Ajuuran carabkii geedka sarnaaa oo farta uu ka taabtay ayuu gooyay.. Story is well know See the Somali History By Lee Cassanelli. DAROODKA LABADAN SHEEKO OO MIDNA UU QURANKA IYO QISADII QOOMKII MADYAN DHEX MARTAY IYO RASUULKA MUUSE IYO SHUACAY S.A.W.S AYEEY WAXA AY WAKHTIGII DARAWISHTA KU DAREEN SHEEKADII DHEX MARTAY HAWIYE IYO AJUURAN. LABADA SHEEKO HARTIGA (DHULBAHANTE--MAJEERTEN--IYO WARSANGALI) AYAA ISU GEEYAY OO MARKAA LA DAGLAMAYEY iSAAQ (MAHE DIR) OGOW SADEXDA HARTI WAXA AY KU FAANAN IN AY BAH DIR YIHIIN WAXAN WADA DHALA DIRTA ISAAQ HABAR YONIS(MUSE ARREH) DHULBAHANTE SACIID AYAA DHALAY (ARAB) BAH DIR MAJEERTEN BOQORADOODA (ISAAQ BAA DHALA) WARSANGALIGA SIDOO KALE. GABEYGII GUBA MARKAAD DHAGEYSATO ISAQ DIR AH OO DONBIRO SHEEQANAYA AYAD MAQLI. ***** NASIIB DARO PROPAGANDADII DAROODKA WEY SHAQEYSA MARKII AY ABUUREEN WAX DOOBIRO LA YIRAHHADO OO AY KU XUMEYNAYEEN ISAAQA (Posted by guest: X-large)



(Darood iyo Dir: DAROOD CARAB MAAH MUXUU QARINAYAA OO QURANKA ALLE XITAA U ADEEGSADAY?



Dadkun intaa ka hor waxa ay ahayeen Dir iyo Daarood, sida ay jecel yihiin wiilasha aan abtiyaash u nahay Darood . Laakin Daroodkuna wuxuu qariyaa in uu isagu xitaa Dir sheegan jiray oo uu bari danbe 1700, markii ay madaxa kor u qaadeen ay is dheheen war Dir saan uga baxnaa ay alifeen sheeko xariir. Ha Sheeko xariir ah, anagu carab bari dhaw timid baan nahay Hooyadeen Doonbiro ayaa Dir aheyd, oo anagoo geed saaran ayaa nala soo dhaweeyay.



Sheeko xarirtaan wax ay Daroodka ka soo xadeen ama ka naqileen. Quraanka: Haa walaahay !!!
Sheekadan, Daaco Qarmoonka ah, naaxyadeeda waxaa laga soo naqilay Suurata Taha iyo Ayadaha Quraan Alle. Fiiri Saan ayay u dhacaysaa.
1)Sheekh Daarood waxaa dhalay nabi Ismaaciil ( xasuuso ceelkii Zam Zam)



2)Darood oo Doon kula soo caariday Geeska Africa oo baqdin iyo anfariir geed saaran ayaa waxaa helay laba gabdhood oo ari wata(waa gabadheeni Donbiro).



3)Qeybtaan waxaa ay Darood ka soo qaateen Sheekadii Quraanka Xakiimka ahaa ee Nabi Muuse (SaWS) uu dilay ninka Fircoonka ah, ee uu u fakaday, Siinay (Sinai) dalka ay Daganayeen Madyan oo uu ka dhashay Nabi Shucyb (Saws) oo isagoo geed saaran uu la kulmayo laba gabdhood oo aru wata.



4) Daroodka waxaan waxa ay ku qoreen buugag ay qoreen Gaalada ( Western writers) oon soo bandhigi doono. Marka Darood booskii Muuse ayay galiyeen, Shucayb iyo qablikiisina Madyan (SAW) waxa ay ka dhigayaan Dir.



5) Malintii danbe ayaa Dir ( Shuceyb ) Xanaaqay oo daba galay Gabdhihii oo uu la kulmay ninkii geedka Saarnaa.
Daarood abti maxaad qarineysaa oo aad geedaha la fuul fuuleysaa ?



1. Daroodka waxay qarinayaan waxa weeye waa “Gaal Ka Hareen”. Haa, si fiican ii dhageyso, Darood iyagaa Abtiyaal u ahaa Dir oo Dir dhulka ugu yimid. Dirna geed kama soo dagin, (saan cadde ) Carab muusacagaleyda (lizards) iyo Ayaxa (grasshoppers) oo suuqa ka xamaala, kubabka xoolaha cuna, maqnuuda kuma abtirsadee waxan ka imid Galbeedka Somalia. Waxan Dir Dhalay Xarla (Harla) oo ah dadkii ay Dir guumeysan jireen ilaa Qarnigii 700AD.
2. Haa Dir Dalka wuxuu ugu yimid Daroodkaan iska Dhiqdhigaya Shariifka, waana niman Xarla Koombe ah. Waa Xarlada ay ummadah Harrar oo dhan ku sheegan qown la rogoy oo Ilaahey duleeyay. Oromada kuu sheegi, Cafartaa kuu sheegi, oo anigaa kuu sheegaya.
3. Cadeeyntan hayona waa ka naxaysaa mana rumeysan doontid. War ma magacyadaan Darood ee ah kuwa Gaalada ayaa Shariif Shariif ka soo urayaa ?



KabLalax, Kuumada, Kuumbe ( Koombe), Geri, IWM



Daroodka waxa ay qarinayaan iyaga ayay u taal. Abtiyaal, hadii aad Shariif Sharif mataleysan Gaaladan xun xun ha ugu sheekeyn aniga Amiir baan ahay oo dad Cawaana oo Dir iyo Hawiye iyo Raxanweeyna ayaan Diinta ku fidiyay.



War Diinta Alleh kaa Saaryee ma adaa Diin Faafiyay, oo shariifa, oo dalka doon ku soo galay. Miyaadan aheyn, Gaalkii aan anigu ilaa Iifat ilaa Adal ilaa Axmed Gurey soo Islaminayay. Bal fiir Daroodkan Shariif isku sheega magacyadooda:



Tagal Waaq- Absame Darood



Jidwaaq



Cabdul Waaq



Gudoon Waaq Majeerteen



Siwaaq roon Majeerteen



Amarti Waaq Majeerteen



Muunan Waaqan ahayn Wixii ay Cabudi jireen Gaalo Ka Hareenkii Cawaanka ahaa ee ilaa hada ay Boorantu caabudo adiguna waxad la baxday kii Jidkii waaq maray, Tagaal Waaq kii waaq u tagay, Gudoon Waaq iyo kii isaga iyo waaq markey wada hadleen yeelay ” Sidii u rooneyd waaq”.



DOONBIROOY YAAD AHEYD ?



KITAABKA UU QORAY : SHIHAAB EE BUUGA ” FATUUX AL XABASH AYAA SHEEGAYAY IN XAASKA MUJAAHID AXMED GUREY AHAA MAROW : BAATI DELWAMBER OO MAJEERTEENKA AY DOONBIRO XAGAA KA NAQLIYEEN.



Ugu yaraa 1000 jeer aayaan ku arkay warar kaladada oo Daroodku Dir ka bixinayaan ilaa I. M lewis ilaa Qoraalo kale oo dadka Daroodka ugu sarsareeya ay Dir magacooda burburinayaan, iyagoo leh Dir waa Dadkii dalka loogu yimid, ee ilaa wixligii cawanimada oo Somalida oo dhan ka timid. Geed baan saarnaa oo ka soo dagay dalkaan oo dhana Dir baan ka qaaday ?



Darood hadii uu guursaday awoowgiin Darood gabar la yiraahdo Doonbiro Direed sidee dalkan oo dhan ( Itoobiya ilaa Jabuti ilaa NFD) uu u dhali karaa nin aad gabadhiisa qabto oo arooskaagi fadhiya ?



Isweydii, Tusaale ahaan, hadii aad tahay ka soo qaado 30 jir oo anigoo Magaceyga la dhaho Dir aan ku siiyo, Gabadheyda oo la yiraahdo Doonbiro oo 20 jir ah, macneheedu waxaa weeye adigu qiyaastii anigoo Magaceygu yahay Dir, waxaan jirikaraa ilaa 60 sano soo maha. Marka hadii aad suuq galiso Sudogeey oo Dir la dhaho oo 60 jir ah ayaa dhalay dadka ku nool Somalia iyo Ethiopia illaa Kenya iyo Erithrea. Waxaas yaq yaqsiga leh ayay u sheegeen Daroodka qoraaga I M Lewis la yiraahdo oo uu dunida ku fidiyay.



GAALKA DIL GARTIISANA SII BAAY DIR HOREY U TIRI, DAROOD ABTI, ANA WAAD I DHASHAY, ANA WAA KU DHALAY. MAAD NA KALA DEYSID. ABOOR AYAAD TAHAY ABOORNA GURI GEED KA SAMEYSAN AYUU DUNSHA, ANIGU SE WALEE DIR BAAN AHAY, ABOORNA DHAGAX WAXBA KAMA QAADO, INUU LEEF LEEFO MOOYE.



A TERMIT CAN DO NOTHING TO STONE BUT LICK IT- ASALAMA CALEYKUM



Markale ayaan Arinkan u soo noqon, Qoraaladan Soo tabin
MUDANE WAA: MAGACA DIREED
SIDA MAR DHAW INOO CADAAN DOONTA TAARIKHDII DIREED EE HORE WAA LA AASAY, OO BEEN IYO BUHU BAHAA FARA BADAN AYAA LAGU DAHAARAY, DABOOL ADAG AYAA LAGU DADAY, CULEYS FARA BADAN IYO MIISAAN AYUU CADOWGU SAARA.



QAAR XITAA DIR AH AYAA LA SIRAY OO LOO DIDAY MAGACOODA. SOMALIDU SE WEXEY TIRAAHDAA " SIRAA MA HOODO".



INSHA ALLAH RUNTA WAA LA SOO QODI DOONA!



SIXIRKA SADRIGA DIREED WAA LAGA SAARI DOONA!












Qoraalada iga yaabshay oo uu dhalintaan ka qoreen islamka iyo doorka suuban ay Suure Dir ka dheeshay fiditaanka Dinteena Suuban iyo fiqiyaasha Suure/



1)Qorahan waxaa uu sheegayaa in nin Direed oo looyaqaanya Sh. Yusuf Al Kownin ama Kawnin ama Ka weyne uu alifay qurmada Quraanka xafihiisa sida-- Alif la kor dhabee, La hosdhabe-- iyo higaada ku saleysan af keena hooyo ee Somaliga ah. Waxaa uu sheegayaa in xitaa magacayada Surre ee Fiqi (uu ka yimid Qareen diinta Islamka iyo Shareecada) madaama uu odeyga Surre ahaa wadad ku fidiyay Diinta Islamka oo uu wiilashiisa oo Fiqiyo ah u kala diray daafaha Somalia. Sheikh Yusuf Alkownin wuxuu noolaa 1300 isagoo la ogyahay in uu ka soo guuray Galbeedka dhanka Harar iyo Magaalada Diradhawe agaheeda.



4 Sheikh iyo Yusuf Al Kownina ayaa waxa ay ku kulmeen Buurta(Gubrah) Berbera iyagoo isku dhaarshay in ay diinta islaamka geeska afrika ku fidiyaan. Afarta Beynu Jaho ayayeyna u kala keceen Waqoooyi Sheikh Kownin, koonfur Sheikh Xuseen Al Bale, iyo Labo Galbeed iyo Bari kala tagay. Yusuf al Kownin waxa uu darsay naxwahay Somaliga oo uu alifay habka higaada iyo akhriska Quraanka u fududeysa Somalida. Waana sheekhi la dagalamay Gaalkii Buurta Berbera daganaa. Yusuf Al Kownin waxa uu ku dhashay Harawo tuulada la dhaho meel u dhaw. Culumada Beesha Suure ay ku Abtirsadaan waxaa ay ka soo jeedaa barashadii iyo cilmigii ay Sheikhyadan fidiyeen.



Xuseen Al Baale oo ku aasan konfurta Gobalka Arsi ayaa isagana muslimiyay Booranta beesha ka soo jeeda ee Aruusada oo cabudi jirtay diimo hore of casri Jaahiligii ka soo jeeda kuna Saleysnaa cabudaada Waaqle- Waako oo Boorontu ilaa hada cabudo.



SOMALIDII HORE IYO MAGACII AY ILAAHEY U AQOON JIREEN sida Boorant






Somalidii hore intii aysan Diinta Islamka soo gaarin, waxa ay Illahey u yaqaneen magacyo kala du'duwan sida:



Waaqle
Guule
Weyne
Uume



Hal magac oo guud oo ahaa Waaqle ayaa si aad caan uga ahaa geeska afrika oo ay isticmaali jireen ummada Somaliyeed iyo ummadah kale ee Oromada iyo Cafarta, magacaasina wuxuu ahaa Waaqle.



Oromada Itoobiya dagta waxaa ay u yaqaaneen Ilaahey Waaq, sida Somalidii horena waxaa ay rumeysnayeen in uu Waaqle samada xageeda jiro.



Dadkan Kushitiga ah waxaa ay rumeysnayeen in Waaqle uu mid yahay, uuna isagu kaliya dunida abuuray, kaligiina dunida xukumo.



Waxaa ay xoola dhaqatadii hore ee Oromada iyo Somalida sidaan sheegnay rumeysnayeen in waxa walba oo dhaca uu Waaqle awoodisa ku dhacan isaga kaliyana la weydiisto wax alaala wixii ruuxu u bahan yahay.



Wali dadka Somaliyeed manta waxaa laga helaa kalmado fara badan oo Waaqle loo adeegsado sida magaca Illahey. Tusaale ahaan Waxa uu noo Soo Gudbiyay nin Direed oo loo yaqaano Warsame Awad Liskaan dheer oo tilmaaamaya sidii ay Somalidii hore u istacmali jireen :



Qabiilo fara badan ayaa jira oo magacoodu ku jiro magacan Waaqle:



Gacal Waaq (Dir Gurgure)- Kuwii Illahey Jeclaa.



Siwaaq Roon (Daarood)- Waa kuwii sida Illahey jecelaa ama u roonaa.



Jidwaaq (Daarood)- Kuwii jidka Illahey raacsanaa iyo Tagalwaaq.



Waaqle (Ajuuraan)- Kuwii Illahey lahaa.



Sinjiwaaq (Dir)



Abdul-Waaq- adoonkii Illahey



Magaaloyin Somaliyee ayaa jira oo lagu magacaabo Ceel-Waaq iyo Cabud Waaq






Dhanka kale Somalidu waxa ay Istacmaalaan kalamado fara Badan oo tilmamaya in ay Illahey u aqoon jireen Waaqle oo ay ka mid yihiin:



GarWaaqso- Garta Alle garo ama wixii xaq ah garo oo qaado.



Waligaa iyo Waaqa- oo ah kalmad ay macnaheedu tahay Waligaa iyo Allahaa.



Dhanka kale marka ay Somalidu tiraahdo meeshu waa meel Barwaaqo ah waa meel macnaheedu uu Illahey ku mineystay roob ama Bartii- Waaqle roobka dhigay.



Waxaa kale oo uu sheegay Mudane Warsame, in ay Somalidu u istacmaali jireen kalmada Waaqle siyaabo kale oo ay ka mid yihiin:



Waqal daruureed- Roob weyn
Waaqooyi- Jiihada danka waqooyi oo xitaa ay Booranta aan muslimka aheyn rumeysan yihiin in ay Qibla oo kale u tahay.






Qoraaga Weyn ee loo yaqaan Cerrullie oo ahaa talyaani ayaa sheegay in gobalada dhex 1930 kii ay dadku ku dhaaran jireen "Waa igu Caq Waaq". Halka waqooyiga Somaliyana ay reer waqooyigu ku dhaaran jireen "Waa igu tin niixi, waa igu tin waaq" oo ilaa hada aan macnaheeda la aqoon.



DAAROODKU WAXA AY SHEEGTAAN IN AY CARAB YIHIIN ABOHOOD WEXEY SHEEGAAN IN DOONI LA SOO CARIDAY OO UU BADHAN OO BARIGA KU TAALA KULA KULMAY GABAR DIR AH. WAA SIDEEY DUNIDA KU FIDIYEENE GABADHASNA AY KU SHEEGAN DOONBIRO DIR. HORTA ARINTAAS AY DAROODKU FAAFIYEEN IYAGOO ISKA DHIGAYAY SHARIIFYO MASALEY DUULAYA SIDII ALI BAABA KULA SOO DAGAY GEESKA AFRIKA WAA SHEEKO ISKA KIYAALI AH OO BEEN BEENA SAAD KA ARKEYSAN NIMANKAAN CARBEED EE ASHARAFTA SHEEGANAYA MAGACYO BOORAN "OROMO" GAALO AHA AYAY LEEYIHIIN SHARIIFNA WIILKIISA MAGAC NOOCAASA UMA BIXIYEEN MAGACYADA DAROODKU XITAA DIRKA IYO HAWIYAHA CAWAANKA AH EE IFIQIGA LAMA BAXAAN? HADABA MAXAA KA SI AH DAROODKA?



MIDA KALE DIR DAROOD MA DHALIKARAAN ODEYGA DIREED WAXAA DHASHAY NAAG DAROODA OO HARLA KOOMBE KA SOO JEEDA.



MAR LABAAD AAN KU CELIYO, ODEYGA DIREED YAA DHALAY?



ODEYGA DIREED WAXAA DHASHAY NAAG DAROODA OO HARLA KOOMBE KA SOO JEEDA. MARKA DIR HORTA MA FAANFAANTO OO NIN FAANAY WAA LAX ISNUUGTAY-- DAROODNA ABTI BUU NOO YAHAY HADII UU ABTINIMO SHEEGANAYO DEE MA XUMA. LAAKIN ARINTA IYO SIDUU DAROOD WAX U SHEEGAYO WAXABAA AAD UGA KHALDAN, WAXBEYNA QARANINAYAAN DAROOD DIR WAA KA FILWEYNYAHAY WAAYO XARLA KOOMBE AYAA DIR DHASHAY.



===============================================



Daarood is not an Arab clan but a pure Somali clan and one of the largest and most ancient clans of the Somali clan Family. The very names of the Darood clan attest to their Kushitic origin.



1)Names like Kaskiiqabe, Laylkase, and Kablalah are purely Somali Kushitic names that no Arab would give his name.



2)There are names of major Darood clan names that contain the ancient Kushitic Sky-God (Waaqle-Waako) worshipped still by the Oromo and Afar in Darood names like Jidwaaq, Siwaaqroon, Tagalwaaq, Cabdulwaaq, and other names which point to the kushitic roots of the Darood.



3)The Darood like their other kinsman the ancient Dir clan and Hawiye or the Rahanweyn all originated from Western Somali or the lands occupied by Ethiopia in Haud-Doolo-Jigjiga-Dira Dhabe- area.



4)The Darood, like the Dir and Hawiye, entered the hinterland of Somalia, and occupied the sea coast in the 1400 after they left Ethiopia. And the Darood like their Dir and Hawiye kinsman have sections of their members living in Ethiopia today. In early 1700s, some Dir clans of the north like the Dir Isaaq,Iisas, and Gadabursi and Harti clans of the Darood adopted stories of an Arab orgin with the arrival of Sufis of the Qadiriya tariiqa, some started to write Maanaqibs (biographies) that exalted their for fathers. By the 1800's, all Dir and Hawiyas claimed to have decended from a putative father Aqiil a Benu Hashim and uncle of the Prophet of Islam.



Websitka Wikpediea oo hada ka hor abtirsiimoyin beesha Direed la soo galiyay oo haatan lagu soo bandkigay abtirsiinyada beesha Daarood



http://en.wikipedia.org/wiki/Darod#History



the Qadiriyyah Order, arrived in northeastern Somalia in either the 10th or 11th centuries AD, where he took the daughter of a local Somali chief as his wife.[1] Even though this claim of an Arab origin has been widely publized, there are other theories that point to an African origin of the Darood people.






Qeybtaan kore Daarood carab ayay sheegteen hadana aqri qore kale oo Daarood ah oo sheegaya in ay macquul aheyn in Daaroodka ay Carab yihiin madaama ay leeyihiin magacyo Afrikaan ah ama Kushitig ah sida dadka Ormada, Afarta iyo Sidaamada Itoobiye ee Somalida u dhaw.



Qorahan Daaroodka ah ee ka gadooday Daroodku inay Carab yihiin ayaa waxa uu tilmamay in Ilahyadii hore ee Oromada iyo Somalidii hore oo Ilaahay u yiqiin Waaq ama Waaqle sida ku xusan kalamadahan:



Cabud Waaq
GarWaaqso
Jidwaaq
Siwaaq Roon
Cadul Waaq



Oo wada ah magacyo beelo darood ah in ay farta si qumaati ah ugu fiiqayaan firka daarood in uusan ka soo jeedin Carab ee uu ka yimid Afrikaanka Bariga sida Itoobiya.



Waa Run Dir xitaa waxa ku jira beelo la yirah do SiinjiWaaq, Gacal Waaq, iyo Waaqle ba.



For instance, the Darood like their close relatives the Dir both originated from the interiors of Ethiopia and the Darood names like Koombe, Kablalah, Jidwaaq, Tagalwaaq,Siwaaqroon and other names indicate a Kushitic origin. As a matter of fact the suffix Waaq in these names is derived from the pre-Islaamic Sky-God of the Kushitics Waako or Waaqle still worshipped by the Oromo and Afar Kushitics. Therefore, even though many Somalis whether Dir, Darood or Hawiye are obsessed with claiming an Arab origin, as indicated by I.M Lewis, a Somali history expert, there is no indication of an Arab origin of Somalis who are an Eastern Kushitic race.



HOW ISLAM CAME TO SOMALIA AND ROLE DIR PLAYED



According to our noble Dir brothers of Somalia. The eldest son and most ancient clan of the Somalis. 1) Islam came to Somalia in the first Hijra when the followers of the prophet fled to East Africa and came to Ethiopia as refugees. 2) So Islaam come to Somalia before Mecca was recaptured from the pagan Qurishi. The eldest Son of the Dir Ali madaxweyn who lived at this time around 643 Ad accepted the faith and sent a delegation to the Khilifa in 732-67 Ad. Shortly after that period even the illustrious Sheikh Ahmed (Mohamed Xiniftire studied in Yamen and returned to Somalia via the Dahlak Island where he fathered the Maxamed Xiniftire branch of the Dir which includes The Isaaq Axmed(Maxamed), Biyomaal maxamed ,Gadsan clans.



Agoon History of Islam in Somalia from the Time of Mohamed (Saws)



Shortly after the Hijra (670's) the Quraish or prophet's tribe started persecuting Muslims and hundreds of the prophets followers fled across the Indian Ocean to present day Zaila and through Erithrea.



It was in this period that the Somalis and their cousins the Afar-Oromo-Harararis and other nations of the horn of Africa converted to Islam.



According to most Historians the people of Zaila who were of Dir origin and Issas-Gadabursi-Isaaq origins, Islam became well established by 800 A.D. By the 1300 century the whole horn of Africa up to Kenya and Zanziber we have Muslim cities flourishing and Muslim sulltanes like Ifat and Adal all over Somali.






As a matter of fact, it was in 1300's that the ancient Somali Dir saint Sheikh Yusuf Alkownin (Aw Barkadle) innvented the Alif-La-Kordhabee or Somali way of reading and learning to read the Quran scriptures. And around this time, another Sheikh by the name of Sheikh Hussein Al Bale of the Bale Oromo Arsi region left Northren Somali and Islam was well established in Southren Ethiopia all the way to northren Ethiopia.



So the Islam of Somalia dates back to the time of the Hijra and many Somalis became muslims even before the Prophet Islamized the Arabs and Islam succeded in Arabia.



Later in he 1400 AD, the Qadiriya Sufi order of Sheikh Cabdul Qadir Al-Jilani spread to Somalia and Ethiopia revitalizing the ancient faith and further incorporating more Kushitics. The earliest leaders of Qadiriya Order were mostly from the saintly Dir sub-clan of Surre. The earliest Surre rulers were called Fiqis (Islamic Scholars of Diin and Lawyers of Sharia). The Oldest of the Surre clan the Qubeys and his younger brother, the Abdalles fathered some of the best Islamic Scholars in the 1600 century and they spread the Islamic faith all over the Somali coast. Imam Surre sent his numerous sons whom he named Fiqis to central Somalia, South, and North.



By 1456 AD, he Muslim Kings of Ifat, led by a Somali worrior, Imam by the name Imam Axmed Gurey (Left-Handed) was fighting Ethiopian Christian Habasha kings who tried to conquer Somalilands. W.A.
Back to top






XEERKA DIREED



XEER SOMALIGA IYO XASOORKA DADKA SOMAALIYEED WAXAA ALIFAY OO HINDISAY HEER BEEGTIDA DIREED. XAQA, XEERKA, IYO HABKA XADQUDUBKA LAGU XALIYO XEERBEEGTIDA DIREED AYAA ALIFTAY.



FIIRI, KALMADA XEERBEEGTI, WAA KII XAQA BEEGAY AMA MIISAAMAY. INDHEERGARADKII HORE IYO CUQAASHII HORE EE DIREED WAXA AY AS -AASEEN WAXA LA YIRAAHDO XEER ILAALINTI OO BARIGII HORE AY SUMAD U AHEYD GEEDKA IYO GUDIGA HOOS FARIISATA, WAXA CAADO AHEYD IN QOFKII LAGU XAD GUDBO UU SAMEYSTO XEER ILAALIYAAL (LAYERS) OO AHAA GAR YAQAAN. QAREENO AYAA JIRAY KU TAQSUUSA XEERKA IYO GARTA. RAGA XEERKA YAQAAN EE INDHEER GARADKA AH KALIYA AYAA TALIN JIRAY, BARIGII DANBENA TALIYAYASHA DIREED WAXAA LOO AQOON JIRAY GARAAD.



XADAARADIHII HORE EE DIREED WAXA AY SAMEEYEEN XUKUUMADO ADAG OO AY KU FADHIISIN JIREEN XEERKOODA IYAAGOO DADKOODA IYO DADKA KU DHEX NOOLA BARIGAA SINAAN IYO WALALTIMO KU DHAQI JIRAY. TAASI WEXEY KEENTAY IN MUDO YAR KA DIB MARKII AY BEELAH DIREED KA SOO KICITIMEEN DULEEDKA ITOBIYA IN DADKII DALKA JOOGI JIRAY OO DHAN IN AY HOOS YIMAADAAN XUUKAMAD DIREED OO AY SHEEGTAAN XITAA IN AY DIR YIHIIN.



XEERKII HORE EE MANTA LOO YAQAAN XEER SOMALIGA WAXAA LAGA SOO GAARAY AYAA LA YIRAAHDAA ODEYGII DIREED IYO ABIHIIS AJI.



MAANTA WAXAAD DADKA SOOMALIYEED MEEL WALBA AY JOOGAAN JIRAAHDAAN NINKII XEERKA DIR LAGA SOO GAARAY KA LEEXDA AJI MAAHAN AMA WAA MID AAN HAYSAN XEERKA AJI DIREED.



CAADOYINKII HORE EE DIREED EE DHAQANKA SOOMALIDU KA ASKUMAY DIRKII HORE WAXA AY DIHI JIIREEN WAA HIBOOYIN IYO GARAAD UU ILAAHEY KU MINEYSTAY, OO XAGA SARE KA YIMID OO UU ILAAHEY KU MINEYSTAY.






XUKUNKA GARAADKA



BARIGII DIR AY DALKA KA TALINEYSAY WAXA BEELAHA U TALIN JIRAY GARAADO KA DUWAN HABKA QABIILADAN HADA YIMID GARAADADOODA AY ISKU ARKAAN. BEELAHA DAROOD IYO HAWIYE MAANTA GARAAD WAXA AY U YAQAANAN NIN WAALAN OO KALIGII TALIS AH OO DADKA MAQUUMIYA OO INTA BADAN DHIIGYA CAB AH, AADNA U MASAKAX YAR.



DIRKII HORE EE MAGACAN SAMEYSTAY WAXA AY GARAAD UGU YEERI JIREEN NIN MASKAX BADAN OO GARAADKIISU SAREEY0, GARTAMA WIXII SAN. MARKII WAXA QARIBMAANA AMA DADKIISU IS QABTAAN KALA SAARA OO GARTA U QAADA.



GARAAD DIR WAXA AY U AQOON JIREEN NIN BARTA HEERKA IYO SIDA GARTA LOO QAADO.



MARKA DIRKII HORE WEXEY KU QEEXI JIREEN GARAAD, NIN GARTA U AADA DADKIIS.






CIDAMADII HORE EE DIREED



CIDAMADII HORE EE DIREED 1000 SANO KA HOR AYAY BIXIYEEN, OO ALIFEEN HABKA IYO XEELADAHII DAGAAL EE ILAA 1990 AY ISTACMAALI JIREEN CIDAMADA SOMALIYEED EE DOWLADA SOMALIYEED.



DIRKII HORE WAXA AY ARUURIN JIREEN WIILASHA YAR YAR MARKII AY QAAN GARAAN OO AY 15 JIRSADAAN OO AY U XULI JIREEN UNUG UNUG (UNITS) . UNUG KASTA WAXAA LA ORAN JIRAY (JIIL AMA JAAL) (COMMARADS). SIDAD OGTIHIIN SIYAD BARRE OO AHAA NIN WAX BADAN OG AYAA WAXAA UU KA EEGTAY KALMADII (JAALE) FIKRADII HORE EE DIREED.



DIRKII HORE KOMANDAHA CIIDANKA WAXAA AY UGU YEERI JIREEN ABAN DUULE AMA AMAAN DUULE. HORE JOOGAYASHA CIIDANKA WAXA AY U JAQAANEEN GAASHANLE, CIIDANKA KUN KOR UDHAAFANA GUUTO.



MUDANE WAA: MAGACA DIREED
SIDA MAR DHAW INOO CADAAN DOONTA TAARIKHDII DIREED EE HORE WAA LA AASAY, OO BEEN IYO BUHU BAHAA FARA BADAN AYAA LAGU DAHAARAY, DABOOL ADAG AYAA LAGU DADAY, CULEYS FARA BADAN IYO MIISAAN AYUU CADOWGU SAARA.



QAAR XITAA DIR AH AYAA LA SIRAY OO LOO DIDAY MAGACOODA. SOMALIDU SE WEXEY TIRAAHDAA " SIRAA MA HOODO".



INSHA ALLAH RUNTA WAA LA SOO QODI DOONA!



SIXIRKA SADRIGA DIREED WAA LAGA SAARI DOONA!






[i]MAGACA DIREED MARKA LA SOO BAARAY WAXA LAGU SIFIYAY DOOR MACNE



1. DIR WAXAA LA YIRAAHDAA DAD (GENERIC TERM FOR PEOPLE)



2.DIR WAXAA KALE OO MACNEHEEDU NOQONEYSAA "FIR" AMA WAX LAGA SOO ASKUMAY, DUNJI, AMA ABKII HORE.



SOMAALIDII HORE AYAA WAXA AY DHIHI JIREEN " NEEFKA XOOLAHA AH DIRKIISU WUXUU KA SOO JEEDA" IYAGOO U JEEDA WAXAA UU KA SOO FARCAMAY.



3. DIR WAXAA LA DHIHI KARAA WAA NIN (MAN). WAXAA KALMADAN XITAA KU DHAWDAHAY KALMADA (DHIIRI) OO AH NIN GEESI AH OON CABSAN.






MAGACA DIREED WAXA LAGU MAGACAABAY LABA MAGALO OO KALA AH DIRADHABE IYO BANADIR.



MID WAXAA BAXSHAY BEEL WEYNTA GURGURE-AKISHO (MAXADWEYNE DIR) OO QARNIGII 1300 MAR AY LA LOOLALTAMAYEEN OROMADA AY GUULO FARA BADANA KA SOO HOYEEN OONA AY KA QABSADEEN MEEL FAGAARO AH OO AY U BAXSHEEN " DIRAA-DHABE" AMA MEESHII UU DIR KA TAAGAY WARANKIISI.






DHANKA KALE, 1500 XILIGII AY OROMADA XOOGEYSTEEN AYAA WAXAA DHACDAY IN BEEL DIREED OO GALBEEDKA DAGAN AY SOO RIIXEEN CIDAMADII XABASHIDA EE GUREY LA DAGAALAMAY IYO GAALADII XILIGAAS LA SOCDAY EE PURTAQIISKA, BEESHAAN DIREED OO AAN MANTA U NAQAANO BIIMAAL AYAA KA SOO GUURTAY WAQOOYI GALBEED OO SOO DAGTAY GOBAL AY WAAGAAS U BAXSADEEN --BANADIR-- AMA BANKII DIREED. BARIGAAS OO AY BEESHAN DIREED EE BIMAAL KA SOO TAGTAY GALBEEDKA-WAQOOYIGA WAXA KA HARAY LA IYAGA KA MID AH OO MANTA DALKAAS DAGAN OO " GAADSAN AAN U NAQAAN HADTAN.[/i]



DAROODKA GABEYGAAN SAMEYAY DIR AYAY ISAAQ UGU YEEREEN ISNA DIRNIMO KU JAWAABAY MARKA. DAROOD INKIRA ISAAQ WAA DIR IYO MID HADII DIR ISAAQ INKIRO DIR KU ODHAN ISAAQ WAA DIR WAAD ARKI YAA WAALAN



MUDANE WARSAME: Isaaq waa Dir akhri Gabeygii Guba
GABEEYGII GUBA- Isaaq waa Dir



Gabeyga guba waa gabey uu nin ka bilaawday nin Dhulbahante ah oo rabay in uu Ogaadeen iyo Isaaq isku diro, oo dagaal ka dhex oogo labadaan beelood ee wada daga.



Ninkii Dhulbante oo ahaa CALI AADAN (Dhulbahante) Ogaadeen waa doqomo ayuu yiri oo Isaaq ayaa doolo (baad) ka qaada.






Erayadii CALI AADAN (Dhulbahante)



Doqonkii Ogaadeen ahaa Doollo laga qaadye
Loo diid Dannood iyo hadduu degi lahaa Ciide
Nimanbaa dalkoodiyo xukuma labadi daaroode



Habar-Yoonis bay uga durkeen degeladoodiiye
Dullinimo inay qaayibeen waxaw daliilkiiya
Dadba weli ma arag Reer-Subeyr duul ka soo baxaye






Dooyiyo dabriyo weerar iyo malaha duullaane
[b]Ninnaba uunka kama dawladsana Dir iyo Daaroode [/b]
Ilaah baa dabkoodiyo sandahay danabadoodiiye
Dadka uguma liitaane wey diriri waayeene
Afartaa sidii dalab la riday maysu daba joojay
Da'daan kaga bilaabiyo miyaan deelki ka habawshay
Ma dalleeyay deelqaafku waa kaa dilaa gabaye
Dacwad kalana waa Reer Xirsiga halan dareensiiyay



http://members.tripod.com/gabayo/cali_dhuux.htm






Ninkii Ogaadeen isagoo xanaqsan ayuu gabey ku jawaabey oo yiri:



1. Isaaq (Idoor) waa Dir oo yaa la da'ah, Isaaq waa Dunji (Sinji Habar Magaadle). Ninkaan Direed ee i dilay adaa iga daran oo Darood ila sheeganaya (Isaaq Dir weeyee hadduu duulan soo kiciyo
Dunji Habar Magaadluhu hadduu dabarka soo gooyo
Dunbuq iyo rasaastana hadduu debecsanuu siiyo)






Aday dilaye goormaa Isaaq Doollo iga qaaday
Maxaa libinta Daarood lahaa dabacayuun siiyey
Hadday Dubaxul uga heesayaan dacarba waan siine






Miyey haatan daab iyo ul iyo kaga cabbaan dawlis
Dusha daalis oo dibi dhaloon loo danbarinaynin
Oo kii lahaa diideybay sidig ka doontaaye
Kuwan derisnay dooxeer haddaan sebenka daduunsho






Waxa adiga duug kaaga noqon yayga degi waayey
Gabdhaha doonnan dadabtan dhisniyo xidid dariiqaynta
Kuwaan dihannay diricay dhaleen waa dareeemadae
Muslinka hayga didin yaan ibleeys dawyo kaa ridine






Darka jabay dilaalkio dhulkuu dabadku meeraayo
Deeqii Illaahay halkuu xuliyey daadkiisa
Ii daa dugaag iyo Hartay igaga deyraanne






Iidoor Dir weeyee hadduu duulan soo kiciyo
Dunji Habar Magaadluhu hadduu dabarka soo gooyo
Dunbuq iyo rasaastana hadduu debecsanuu siiyo






Horta yaa la da'a wayla yaab dawyadaad xuliye
Ogaadeen ka daan iyo ka daan doolo soo gudubye
Diinkaan akhriyey way imaan dooy raggii jiraye
Dunji maalintaa waxad qabtaan waan u daahirinne






http://members.tripod.com/gabayo/qamaan_bulxan.htm



Markii ay sheeko halkaas mareyso ayaa nin Habar Yonis Yawle la yiraahdo oo katirsan beesha Beyle Ugaadhyahan ee Cismaan Beyle.
Gabeygii soo galay oo u jawaabay Daroodka isagoo sheeganaya:



1.Isaaq waa Dire hadii uu duulan soo qaado



2. Daaroodkana in uu dalka soo dajiyay Isaaq oo Dir ah oo ay Gabadh Doonbiro la yiraahdo siiyeen






Xigsi iyo wareysigii Mudane WAA






Post subject: DIRKA IN LA ISTICMAALO AYAA HABOON, HADII AAD DIRTA TIRAHADO Reply with quote
DIRKA IN LA ISTICMAALO AYAA HABOON, HADII AAD DIRTA TIRAHADO NINKII GABAR AYAAD KA DHIGEYSAA



Horta Dir-ta in la isticamaalo waa khalada. Oo magaca Direed ma aha magac qof Durmar ah, waa nin marka waxa haboon in la yiraahdo Dirka.



Dirta- waa sida Gabarta, Inanta, iyo Naagta. Oo magaca saas ah waa lab-- meesha uu dhadigu ka yahay Ninka, kalamada -ta waxa ay raacdaa magaca Durmarka.






Bari hore ayaa waxaa la yiri nin Direed ayaa u yimid niman qolo kale ah markaas ayaa mid ka mid ah ayaa waxaa la yidhi uu ku yiri ninkii Direed, " War ninkaagan Dirta kibir badanidaa". Ninkii Direed ayaa xanaaqay oo ku yiri ninkii dib danbe ha ii dhihin (Dirta) meel baad igaga dhaceysaaye ee dheh (Dirka). Ninkii shisheeye ayaa ku cel celiyay Dirta, Dirta!!! Bilaawe (ama Qulaxad) ayuu afartii nin ee u qafay ayuu ladhacay oo uu ku dhagaroway. Waa sheeko run ah... waxaana la oran jiray qisadan kii (Ta) iyo (Ka) ku dilay afarta.



Marka Saxiibayaal naga Daaya Dirta oo Dirka dhaha , in kastoo aysan manta jirin rag Direed oo sidaa magaca ugu dhinta hadana aan xusno oo dhowrno magacan.









MADAXWEYNE DIREED TALO SURRE KU SOCOTA



Salaama dhaman dhalinta Ali madaxweyn,



1000 sano ka hor ayaa la yidhi baa boqorkii Direed ee Madax weyn kula taliyay Dir oo dhan wada jooga ha kala guurina, taladii uu gooyay qaar baa diiday oo iska jaqaafiyay iyagoo bari, koonfur, iyo jihooyin kala duwaan u kala jaqaafiyay



ka dibna waa la kala lumay



beelaha sida foosha xun u lumay ee ku kala firiray hawiyo iyo daarood oo laba waraabe dadow ah waxaa ka mida Suure oo dhibo fara badan kala kulmay ka firirikiisi, walina garowsan sidii uu isu soo ururin lahaa ama Dir kii kale isgu yeedhi lahaa.



dad cadow ku ah oo waraabe dadow ah oo darood iyo Hawiye ba leh ayaa habsamiyay



Surre cimamadii baa ka dhacday
Surre taladiisi baa farah ka haaday
Suree waa dawakhay oo
waxaa weysadiisi ka jabshay Warabayashan uu la nool yahay
Maxaa surre u eg?



Barigii hore garta curudakaa lahan jiray
Talada Madaxweyn dir ee wagii la diiday baa soo baxday






Surre noo soo dhawaada






geedigu waa galbeed
gayigii direed waa galbeed
gesiyaddii iyo gamastuba galbeed bey jirtaa



waxaad mooda in nimankan reer bariga ah ee surre ay naga yara horeeyaan oo ay marxalado qalafsana ku jiraan



surre waxaa ay ku hoos jiraan oo ku hoos habsaameen hawiye iyo darood oo ay ku wareereen



waxaan jecelaan lahaa in aan wanino oon u soo rarno ama u soo uruurino galbeedka dalka *akishiyo gurgure waxaan qabaa in ay ku noolan karaan 20,000 oo surre ah oo ay xitaa noo faa ideyn lahayen oo aan dowlad adag ka dhisi leheyn xagaa galabeedka oo ay Ciise, Gadabuursi, Isaaq ,gaadsan iyo madaxweyn dirba ka dhaw yihiin



xumaan uma jeedo huuno laakin waxad moodan waad kala lunteen meel aad isgu tagtaana garan meysaan.



si sahlan xaga loo badan yahay u soo guura



geedigu waa galbeed
gayigii direed waa galbeed






DUCO DIREED



DAA'IMOW ADAA LAFAHEYGA DAABACAY OO DIR IGA DHIGAY. WAXAN KAA DALBADONA MA WAAYI JIRINEE DURIYADA DIREED IYO DOWLADOHOODA KALA DAATAY DIB ISUGU YEER.






AAMIIN AAMIIN AAMIIN






Websitka Wikpediea oo hada ka hor abtirsiimoyin beesha Direed la soo galiyay oo haatan lagu soo bandkigay abtirsiinyada beesha Daarood



http://en.wikipedia.org/wiki/Darod#History



the Qadiriyyah Order, arrived in northeastern Somalia in either the 10th or 11th centuries AD, where he took the daughter of a local Somali chief as his wife.[1] Even though this claim of an Arab origin has been widely publized, there are other theories that point to an African origin of the Darood people.






Qeybtaan kore Daarood carab ayay sheegteen hadana aqri qore kale oo Daarood ah oo sheegaya in ay macquul aheyn in Daaroodka ay Carab yihiin madaama ay leeyihiin magacyo Afrikaan ah ama Kushitig ah sida dadka Ormada, Afarta iyo Sidaamada Itoobiye ee Somalida u dhaw.



Qorahan Daaroodka ah ee ka gadooday Daroodku inay Carab yihiin ayaa waxa uu tilmamay in Ilahyadii hore ee Oromada iyo Somalidii hore oo Ilaahay u yiqiin Waaq ama Waaqle sida ku xusan kalamadahan:



Cabud Waaq
GarWaaqso
Jidwaaq
Siwaaq Roon
Cadul Waaq



Oo wada ah magacyo beelo darood ah in ay farta si qumaati ah ugu fiiqayaan firka daarood in uusan ka soo jeedin Carab ee uu ka yimid Afrikaanka Bariga sida Itoobiya.



Waa Run Dir xitaa waxa ku jira beelo la yirah do SiinjiWaaq, Gacal Waaq, iyo Waaqle ba.



For instance, the Darood like their close relatives the Dir both originated from the interiors of Ethiopia and the Darood names like Koombe, Kablalah, Jidwaaq, Tagalwaaq,Siwaaqroon and other names indicate a Kushitic origin. As a matter of fact the suffix Waaq in these names is derived from the pre-Islaamic Sky-God of the Kushitics Waako or Waaqle still worshipped by the Oromo and Afar Kushitics. Therefore, even though many Somalis whether Dir, Darood or Hawiye are obsessed with claiming an Arab origin, as indicated by I.M Lewis, a Somali history expert, there is no indication of an Arab origin of Somalis who are an Eastern Kushitic race.
Back to top



\
PostPosted: Thu Nov 22, 2007 10:31 am Post subject: Darood history Reply with quote
Daarood is not an Arab clan but a pure Somali clan and one of the largest and most ancient clans of the Somali clan Family. The very names of the Darood clan attest to their Kushitic origin.



1)Names like Kaskiiqabe, Laylkase, and Kablalah are purely Somali Kushitic names that no Arab would give his name.



2)There are names of major Darood clan names that contain the ancient Kushitic Sky-God (Waaqle-Waako) worshipped still by the Oromo and Afar in Darood names like Jidwaaq, Siwaaqroon, Tagalwaaq, Cabdulwaaq, and other names which point to the kushitic roots of the Darood.



3)The Darood like their other kinsman the ancient Dir clan and Hawiye or the Rahanweyn all originated from Western Somali or the lands occupied by Ethiopia in Haud-Doolo-Jigjiga-Dira Dhabe- area.



4)The Darood, like the Dir and Hawiye, entered the hinterland of Somalia, and occupied the sea coast in the 1400 after they left Ethiopia. And the Darood like their Dir and Hawiye kinsman have sections of their members living in Ethiopia today. In early 1700s, some Dir clans of the north like the Dir Isaaq,Iisas, and Gadabursi and Harti clans of the Darood adopted stories of an Arab orgin with the arrival of Sufis of the Qadiriya tariiqa, some started to write Maanaqibs (biographies) that exalted their for fathers. By the 1800's, all Dir and Hawiyas claimed to have decended from a putative father Aqiil a Benu Hashim and uncle of the Prophet of Islam.



PostPosted: Thu Nov 22, 2007 10:31 am Post subject: Darood history Reply with quote
Daarood is not an Arab clan but a pure Somali clan and one of the largest and most ancient clans of the Somali clan Family. The very names of the Darood clan attest to their Kushitic origin.



1)Names like Kaskiiqabe, Laylkase, and Kablalah are purely Somali Kushitic names that no Arab would give his name.



2)There are names of major Darood clan names that contain the ancient Kushitic Sky-God (Waaqle-Waako) worshipped still by the Oromo and Afar in Darood names like Jidwaaq, Siwaaqroon, Tagalwaaq, Cabdulwaaq, and other names which point to the kushitic roots of the Darood.



3)The Darood like their other kinsman the ancient Dir clan and Hawiye or the Rahanweyn all originated from Western Somali or the lands occupied by Ethiopia in Haud-Doolo-Jigjiga-Dira Dhabe- area.



4)The Darood, like the Dir and Hawiye, entered the hinterland of Somalia, and occupied the sea coast in the 1400 after they left Ethiopia. And the Darood like their Dir and Hawiye kinsman have sections of their members living in Ethiopia today. In early 1700s, some Dir clans of the north like the Dir Isaaq,Iisas, and Gadabursi and Harti clans of the Darood adopted stories of an Arab orgin with the arrival of Sufis of the Qadiriya tariiqa, some started to write Maanaqibs (biographies) that exalted their for fathers. By the 1800's, all Dir and Hawiyas claimed to have decended from a putative father Aqiil a Benu Hashim and uncle of the Prophet of Islam.



PostPosted: Thu Nov 22, 2007 10:34 am Post subject: Somaliland Protectorate Dir Clan Reply with quote
Beesha Dir iyo Beelaha kale English



http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/somalia/1995/reunification/appendix_4.htm






http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/somalia/1951/general_survey/chapter_9.htm#B.



A General Survey



of the



Somaliland Protectorate



1944 - 1950



(C. D. & W. Scheme D.484)



by John A. Hunt, M.A., F.R.G.S., F.G.S.






449. Dir, the father-in-in-law of Darod, is said to be the uncle of Esa Madoba and brother of Hawiya Irrir, who founded the Esa tribe of Zeit and the Hawiya of Somalia respectively. Ram Nag, the great-grandfather of Dir, and Samarone the patriarch of the Gadabursi, are of unknown origin, but probably Arabians who landed at Zeila.
450. The Somalis were originally Sunni Mohammedans of the Kadirieh sect. The Ahmedia of 1870 became Anderawieh and later Sheickh Mohamed Salih founded the Saleher sect, now followed by many Somalis. Practically the Somali race is Moslem.
451. The following brief historical notes have been extracted in part from Jardin's "Mad Mullah of Somaliland" (Jardine 1923): --
circa 1200 Isaq and Darod, patriarchs of the Somali race, landed on Makhir coast.
1500 Turks at Zeila.
1516 Zeila burnt by Portuguese
Back to top



DIR CLAN -SOMALI GALBEED OGADENYA Reply with quote
RESPONSE TO A MAN WHO CALLED SOMALI GALBEED OGADENYA AND THE AREAS DIR CLAN OCCUPY-NOT THIS WRITER WAS NOT DIR









Now lets see how the 9 provinces of Somali Galbeed and its 48 districts were divided and who setelles where:



1. Gobolka Shiniile
2. Gobolka Jig-jiga
3. Gobolka Jarareed
4. Gobolka Nogbeed
5. Gobolka Qoraxay
6. Gobolka Doollo
7. Gobolka Shabeele
8. Gobolka Liibaan
9. Gobolka Afdheer



Gobolka Jigjiga 6 districts no Ogaadeen 0%



1 Awbare (Gedabursi)
2 Dhagaxle(Dir)
3 Gursum(Dir)
4 Jigjiga( capital shared by all, no Ogaadeen)
5 Qabri Bayax(Abskuul)
6 Wajaale(Habar Awal)
7 Xarshin(Habar Awal+Arab)



Gobolka Shiniile 7 districts not a single Ogaadeen 0%



1 Diridhabo(Dir Ciise, Gurgure +Oromo)
2 Shiiniile(Dir , Oromo)
3 Ayshica(Dir, Oromo)
4 Danbal(Dir, Oromo)
5 Erar (Dir Gurgure, Oromo)
6 Afdam(Dir, Oromo)
7 Ma,ayso(Dir,Oromo)



Gobolka Dhagaxbuur 4 districts



1 Awaare(Ciidagale)
2 Dhagaxbuur(Dir-Gaadsan, Sheekhaal , Ogaaden)
3 Dhagaxmadow(Ogaadeen)
4 Gaashaamo(Habar Yoonis)



Gobolka Wardheer



1 Bookh (Harti)
2 Danood(Harti +Dir Habar Yoonis)
3 Galaadi( Majerten)
4 Qoriile( Majeeren)
5 Wardheer(Harti, Habar Gidir, Mareexan)






Jigjiga is shared by Jid-waaq,Dir Gadabursi,Arab, Makaahil(Sacad Muuse), some Dir Jaarsa/ Oromo and originally it was a Dir land , Some Akiishe Dir were driven from Jigjiga in 1860 by the Bartires and their Garaad Wiil Waaal. Nevertheless Akiishe and Gurgure still share the city with rest of Somali tribes. Also there are many other Dir groups like the Noole/Jarso who are heavily Oromized and have a double identity.






http://www.britannica.com/eb/topic-164792/Dir



WHERE THE DIR LIVE ACCORDING TO THE BRITANNIC ENCYLOPEDIA



...chiefly inhabiting the area on both sides of the middle Shabeelle and south-central Somalia; and the Isaaq, who live in the central and western parts of northern Somalia. In addition, there are the Dir, living in the northwestern corner of the country but also dispersed throughout southern Somalia, and the Tunni, occupying the stretch of coast between Marka and Kismaayo. Toward the Kenyan...



(Jiido Dir ? and Garre war according to South African paper)



Inter-clan fighting ravages Somali villages
Mogadishu - At least 16 people died when inter-clan fighting erupted in three villages in the southern Somali region of Lower Shabelle on Wednesday.



The victims included five children who drowned in the Shabelle River when a boat they were using to flee the violence overturned.



Twenty-seven people were injured in the fighting, said reports.



The fighting pitted the Garre, a subclan of the larger Hawiye group, against the Jiddo, a subgroup of the Dir clan, in Badar, Farhan and Fatkeerow villages of Qoryoley district, elder and mediator Bakar Mayow Ali said by field radio.



Somalia has been without an effective central government, and racked by inter-clan warfare, since the dictator Mohamed Siad Barre was overthrown in 1991.



Ali Mohamed Arale, an assistant minister in the transitional national government in Mogadishu, confirmed the fighting had taken place and implored the warring sides to end the violence.



"We urge both brotherly communities to resolve their differences amicably and stop the use of guns," said Arale.



Local elders were also trying to persuade the two groups to end the violence.



Fighting flared when cattle belonging to the Garre community destroyed crops on farms owned by Jiddo farmers, said another elder in the area. - Sapa-AFP



Published on the Web by IOL on 2002-01-23 18:12:02



http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/somalia/1995/reunification/appendix_4.htm
http://www.addistribune.com/Archives/2003/10/10-10-03/Somali.htm
NORTHERN DIR



Hargeysa vs Nairobi
Somalia and its collection of clans is well studied; and the Somali clan affiliations and territories are unmistakable, and so are the northern Somali Dir clans. From a historical clan perspective, the Dir clan (north and south) had almost always their fair share allotted to them by other Somali clans; and of course from a clan perspective, they expected a fair share from others.



However, for the first time in Somali clan history, without the presence of the northern Dir clans (mainly the Isaaq) and authorities, other Somali clans are plotting the future of Somalia. With the leadership of some prominent individuals, in a gathering of Isaaq elders in Burco, Hargeysa and in Ceerigavo, the elders came to the conclusion to attend the Somali conference and get their fair share as allotted to them by their Dir brethren.
Back to top



agoon
Guest
Dir Origins and the Kushitic roots



Agoon



In the begining Waako sent down what you would call (Aado) or the proper way to live. That was in the begining that according to ancient and oldest memories of the blood Dir race can remember. This aado which the Dir claimed to be God sent from the Heavens (waaqal daruurad) entitled the Dir to claim the privilage of being Waaqle's choosen people (The Aji) who had the Heer and Ado from up above (Guuto) Guudka. Note Aji named His son Dhiire( The man or the Bold one) Dir the per excellent ancestor or simply "Dirkii" Firkii or the manly ancestor. This ancient Diire ancestors come from the West and entered Somalia. Fathering Madoobe, madanluug, maahe and Madaxweyn. Our roots are with the Kushitic people, and the rulers of these ancient Dir were called the "Rooble" they were fierce worriors who one could not look in the eyes il- Kulule""they were refered to. There culture was based on "Garta Waaq"or wisdom that the true monothesistic sky- God had inspired with their forefathers. Latter the Dir name would give the ancient somalis the names Diiriye, Dirir, Dhiiri(Bold ones) and the northren Pole star (Diriir afqoyso) was named and believed to determine the AAyo (Ayaanka) the luck of the race. These anceint Dir proto-types fathered all somali cultures. Latter the Darood and Hawiyes followed their footsteps. The whole ancient somali culture can be traced back into Ethiopia and Northren Kenya and believe me the line between Oromo-Somali or Afar is hard to draw. You will see the Oromos believed in Waako and today many somalis like the: Dir (Sinjiwaaq, Gacalwaaq) Darood (Jid waaq, DagalWaaq, SiwaaqRoon clans) Hawiye (Waaqle, Waaqtiire) Point to our old African History and if you trace the ancient Dir influence on the Oromo whose name for a worrior is Diire or Diraa, who use the Dir terms for war like: Loola (war) Aba Duula Gobanimo Guuto ( Full) Guluf you will see the deep and rich past of the Somaalis and the illustrious history of the Dir and trust me we wouldn't be spaculating the true origins of the Jarso or the Noole who Dir who became lost in the great Oromo invasion of Harrar in the time of Gureey. Guul Dir


MAGACA WAAQ WAA KALMAD AY OROMADA, AFARTA, GURAAGEHA, IYO QOWMIYADO BADAN OO GEESKA AFRIKA U YAQAANEEN ILLAHEY, DAD BAA YIRAAHDA WAA DIIN DIINTA KA HOREYSAY ISLAANKA. LAAKIN XITAA CAWAANKA GEESKA AFRIKA SIDA BOORANTA WAXA AY U ARKAAN ILAAHEY INUU YAHAY :MID KALIYA; UUME; ABUURE;IYO AWOODA KALIYA EE ADUUNKA UUNTAY.









Dir WISDOM TELL US ABOUT THIS WAAQ THAT SOME SAY THE OROMO ALSO WORSHIP?



ANSWER FORM DIRSAME:THANKS THANKS MY DIR BROTHER . WHAT ABOUT THE DIR DONT THEY HAVE WAAQ NAMES YES SOME DO . GACAL WAAQ- MAHAD WAAQ ZINJIWAAQ ALSO DIR USE TERMS AS WAAQFAL FOR ASTROLOGY ESP THE SUURE (CABDALLE QUBEYS) SOUTHERN DIR GUY SENT ME THIS :



In the begining Waako sent down what you would call (Aado) or the proper way to live. That was in the begining that according to ancient and oldest memories of the blood Dir race can remember. This aado which the Dir claimed to be God sent from the Heavens (waaqal daruurad) entitled the Dir to claim the privilage of being Waaqle's choosen people (The Aji) who had the Heer and Ado from up above (Guuto) Guudka. Note Aji named His son Dhiire( The man or the Bold one) Dir the per excellent ancestor or simply "Dirkii" Firkii or the manly ancestor. This ancient Diire ancestors come from the West and entered Somalia. Fathering Madoobe, madanluug, maahe and Madaxweyn. Our roots are with the Kushitic people, and the rulers of these ancient Dir were called the "Rooble" they were fierce worriors who one could not look in the eyes il- Kulule""they were refered to. There culture was based on "Garta Waaq"or wisdom that the true monothesistic sky- God had inspired with their forefathers. Latter the Dir name would give the ancient somalis the names Diiriye, Dirir, Dhiiri(Bold ones) and the northren Pole star (Diriir afqoyso) was named and believed to determine the AAyo (Ayaanka) the luck of the race. These anceint Dir proto-types fathered all somali cultures. Latter the Darood and Hawiyes followed their footsteps. The whole ancient somali culture can be traced back into Ethiopia and Northren Kenya and believe me the line between Oromo-Somali or Afar is hard to draw. You will see the Oromos believed in Waako and today many somalis like the: Dir (Sinjiwaaq, Gacalwaaq) Darood (Jid waaq, DagalWaaq, SiwaaqRoon clans) Hawiye (Waaqle, Waaqtiire) Point to our old African History and if you trace the ancient Dir influence on the Oromo whose name for a worrior is Diire or Diraa, who use the Dir terms for war like: Loola (war) Aba Duula Gobanimo Guuto ( Full) Guluf you will see the deep and rich past of the Somaalis and the illustrious history of the Dir and trust me we wouldn't be spaculating the true origins of the Jarso or the Noole who Dir who became lost in the great Oromo invasion of Harrar in the time of Gureey. Guul Dir



.
Aarwaaq - Abgaai Wacbuudhan~
Amartiwaaq -XuudaanMa;eerteen
Atwaaq Abgaai Hawiye
Barwaaq AbgaaiCobdulaahiHawiye, CaligeriDhu/bahante. Ogaadeen
Biddewaaq Jidle DalcawstireCadde Hawiye
Caabudwaaq Talamuge Caabudwaaq Ogaadeen
Ciqwaaq Abgaai Harti Hawiye
Dalwaaq Ca/eemo Geledi Raxanweyn
Diintiwaaq Lo'doon Xawaadle
Guddoonwaaq XasanTalareerMa;eerteen
Gumarwaaq ? Reer Xasan Mareexaan
Guudwaaq Talamuge CabdalleOgaadeen, Caabudwaaq HaaruunOgaadeen,
SamatalisAgoon Xawaadle
Ibraahinwaaq ? Reer Xasan Mareexaan
Jidwaaq Dubbeys Warsangeli, Jidwaaq Abmme
Lixdawaaqle Hadamo Raxanweyn
Maganwaaq Abdeeq/e Jidwaaq Absame
Miyirwaaq HiraabMuduloodDarandoolleHiillabiHawiye
Naxariiswaaq MurursadeSabti Hawiye
Siinwaaq Talamuge Ogaadeen
Siwaaqroon XuseenTalareerMaieeneen



Tagaalwaaq .
Talawaaq Hiraab Mudulood Maxameâ~
Waaqbare .
Waaqbiyo . Garwaale. ShiiJik, Mirifle Caleemo Raxanweyn
Waaqdhaacin . Abgaal Murursade~
Waaqdheew . ~
Waaqdoo"e .Hadamo et Eelay, Lixda Caleemo Geledi Raxanweyn
Waaqjire . MadarkicisSacad Cawareere~
Waaqlal
Waaqle . Ajuuraan Hawiye.Walaalmooge Yibidhaan :illii1ik.
Waaqmaade . Daldoore~
Waaqmahadle . Jidle DalcawstireCadde Hawiye
Waaqmahadshe . Reer Xasan Maregaan
Waaqnuurqabe . Waladjabuur Maieerteen
Waaqroone . Muuse Cali Th!:KJJk.
Waaqsheen donné par Dieu Ajuwaan Th!mi
Warwaaq parole de Dieu MadarkicisCayr Habar Aji~
Warwaaqjecle qui aime la parolede Dieu RaadamiirMareçgnn
Warwaaqsame bonne parolede Dieu Majeerteen
Yusuufwaaq ? Reer Xasan Mareexaan



Wacdanwaaq
Xamarwaaq
Qaraarwaaq
Tagalwaaq
Habar Waaqjecel (Named after the Oromo woman whom had them)
Siwaaqroon



"Waaqay aan wiilkayga waayo..."



Dhuule CUMAR ."Calaacal",
Wehey waaqlaan u baxayo
Cidlaan weehaabayaayo
Markii aan waayey waashee
Had meynu is weheshandoonnaa."



510; Suraat ra'ad, ayaat 37.



"Cawskanow sabool diidow,
Waaqaan suuqa lagu dhigin oon,
Soddon lagugu baaylcin oon,
Yaa sameeyey lagu odhan,
Ey hoobaalaayow, Hoo Baal
Ey Hoobaalaayow, Hoyee,
Hoo Baalley."









Haddaan Harar waaqle joogo
Asaad Hawd halo ku hayso
Maandhow anuumha hoyadaa ah."
============================================================
*DAROOD --TALAREER. wuxuu dhalay :
-Xasan(Himidoor), Huseen(Siwaaqroon) iyo Xamarwaaq (waa iskubah).
-Wadalmogge iyo Isaaq (waa iskubah).
-Yuusuf, Barkataale, Macalwaaq, Caqdaar iyo Saleebaan (waa iskubah).



XASAN (Himidoor). wuxuu dhalay :
-Toljecle, iyo Gudoonwaaq (waa iskubah).
TOLJECLE. wuxuu dhalay :






*Waaqbiyo, Waaqbare, Harar waaqle..






THANKS THANKS MY DIR BROTHER W.AA. WHAT ABOUT THE DIR DONT THEY HAVE WAAQ NAMES YES SOME DO . GACAL WAAQ- MAHAD WAAQ ZINJIWAAQ ALSO DIR USE TERMS AS WAAQFAL FOR ASTROLOGY ESP THE SUURE SOUTHERN DIR
.

Blog Archive